Wejherowo

Krótka charakterystyka:

Pod względem administracyjnym miasto Wejherowo położone jest w województwie pomorskim w powiecie wejherowskim i graniczy z gminą Wejherowo oraz miastem Reda.

Miasto Wejherowo jest siedzibą Starostwa Powiatowego i centralnym ośrodkiem powiatu wejherowskiego. Miasto zlokalizowane jest w odległości 43 km od Gdańska i 23 km od Gdyni.

Wejherowo jest historyczną stolicą obszaru określanego jako Ziemia Wejherowska, której tradycja wywodzi się z czasów, gdy miasto to było siedzibą powiatu ziemskiego istniejącego w zmieniających się granicach od połowy XVIII wieku aż do roku 1975, czyli do momentu przeprowadzenia reformy administracyjnej likwidującej pośredni szczebel terytorialny pomiędzy gminą a województwem. Śladem tej tradycji jest powołany w 1990 r. Rejon Administracji Rządowej w Wejherowie, lokalizacja siedzib Sądu i Prokuratury Rejonowej oraz funkcjonowanie na terenie miasta rejonowych agend rządowych administracji specjalnych i innych instytucji zarządzających ponadlokalną infrastrukturą. Po ostatniej reformie administracyjnej w 1999 r. ponownie przywrócono miastu status siedziby powiatu. Obecny powiat wejherowski obejmuje miasta: Reda , Rumia Wejherowo oraz gminy: Choczewo, Gniewino, Linię, Luzino, Łęczyce, Szemud, Wejherowo .

Walory krajobrazowe

Miasto i gmina Wejherowo położone są w południowo-zachodniej części województwa pomorskiego, w granicach trzech mezoregionów fizyczno-geograficznych: Pobrzeża Kaszubskiego-Wysoczyzny Żarnowieckiej, Pradoliny Redy-Łeby i Pojezierza Kaszubskiego. Sąsiadują bezpośrednio z obszarem węzłowym aglomeracji trójmiejskiej,

Miasto Wejherowo otoczone wzgórzami morenowymi leży w pradolinie rzeki Redy-Łeby w północnej części województwa pomorskiego. Jest to piękny górzysty, pokryty lasem teren z licznymi jeziorami. Naturalne środowisko i swoisty mikroklimat to efekt zasobów leśnych, które pokrywają prawie 50% powierzchni miasta. Na obszarze miasta Wejherowa i w jego najbliższym sąsiedztwie znajdują się: Trójmiejski Park Krajobrazowy , Otulina Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego , Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Darżlubskiej, rezerwat przyrody „Gałęźna Góra”. Teren Wejherowa objęty jest oddziaływaniem wiatru o efekcie zbliżonym do tzw. tunelu aerodynamicznego (termin znany z klimatologii miasta). Dzięki niemu możliwe jest „przewietrzenie” wszelkiego typu zanieczyszczeń atmosfery.

Z północnego-zachodu na południowy-wschód tereny gminy Wejherowo przecina Pradolina Redy-Łeby , która posiada swoją kontynuację w kierunku zachodnim, na obszarze gmin: Luzino, Łęczyce i Gniewno oraz ku wschodowi – na terenie miast Wejherowo i Reda oraz gmin Kosakowo i Puck. Pradolina pełni istotną rolę ekologiczną (korytarz dla migracji gatunków zwierząt i roślin, regulacja stosunków wodnych w gminie) oraz gospodarczą (Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 110 ) dla gminy Wejherowo. Wysoka ranga przyrodnicza pradoliny została także uznana poprzez objęcie jej ochroną konserwatorską w formie obszaru chronionego krajobrazu oraz włączeniem jej do sieci ekologicznej ECONET w randze korytarza ekologicznego o znaczeniu krajowym.

Ranga przyrodnicza lasów gminy Wejherowo i jej otoczenia została uznana poprzez ochronę w formie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego oraz Obszaru Chronionego Krajobrazu Puszczy Darżlubskiej . Kompleksy leśne Lasów Oliwskich i Puszczy Darżlubskiej wiążą teren gminy ku północy z gminą Puck i Krokowa oraz Nadmorskim Parkiem Krajobrazowym , a ku południowi z miastami aglomeracji trójmiejskiej. Tereny leśne zajmują ponad 60% powierzchni gminy.

Podstawową przyczyną dużej atrakcyjności gminy dla mieszkańców pobliskich ośrodków miejskich są jej walory przyrodnicze tj. urozmaicona rzeźba terenu, lasy, cenne przyrodniczo obszary oraz kilka niewielkich jezior.

Na terenie gminy znajdują się następujące obszary i obiekty objęte ochrona prawną:

  • Rezerwaty: Lewice (położony w południowej części gminy na wschód od miejscowości Małe Gowino w granicach Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego , Gałęźna Góra (położony jest w obrębie krawędzi wysoczyzny Pojezierza Kaszubskiego ( link: 1.2 ) w granicach Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego ), Cisowa (niewielki fragment jego południowo – zachodniej części znajduje się w granicach gminy, na wschód od Łężyc), Pełcznica (rezerwat położony jest w granicach Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego ).
  • Trójmiejski Park Krajobrazowy i jego otulina – w granicach gminy Wejherowo znajduje się 38% całkowitej powierzchni parku, tj. 7 750 ha. Otulina parku obejmuje grunty położone w południowo-zachodniej i południowej części gminy o powierzchni około 22,9 km2.
  • Obszary chronionego krajobrazu- Puszczy Darżlubskiej i OChK Pradoliny Redy-Łeby ;
  • lasy ochronne i Leśny Kompleks Promocyjny Lasy Oliwsko-Darżbulskie,
  • strefy ochronne głębinowych ujęć wody;
  • strefy ochronne miejsc gniazdowania chronionych gatunków ptaków;
  • obszary górnicze udokumentowanych złóż surowców.

Walory historyczne

Nowa osada o nazwie Wejherowska Wola została powołana dokumentem z 28 maja 1643 roku w prywatnej wsi Jakuba Wejhera pomiędzy rzeczkami Białą i Srebrną. Było to pierwsze prywatne miasteczko w Prusach Królewskich, które prawa miejskie otrzymało od króla Jana Kazimierza 13 stycznia 1650 roku. Przywilej ten nadawał miastu nazwę Wejheropolis oraz wszystkie prawa i przywilej miast pruskich na prawie chehnińskim.

Z kronik historycznych wynika, że miasteczko liczyło wtedy prawdopodobnie już około 400-500 mieszkańców, a więc mniej więcej tyle, ile mieszkało w starszych małych miastach tego regionu, takich jak Puck, Człuchów, czy Chojnice. Tempu budowy osady sprzyjały temu warunki, które stworzył jego założyciel, wzorując się na trendach europejskich.

Do dnia dzisiejszego zachowało się wyraźnie określone centrum miasta, które stanowi ciąg ulic Sobieskiego i 12 Marca wraz z Placem Jakuba Wejhera i przyległościami wyróżniającymi się zabytkową zabudową pochodzącą z okresu od XVII w. do przełomu XIX i XX w.

Na obszarze miasta znajduje się 12 zabytkowych obiektów i zespołów wpisanych do rejestru zabytków województwa gdańskiego. Godne polecenia są zabytki w centrum miasta, między innymi Kolegiata p.w. Św. Trójcy, Klasztor z kryptą rodu Wejherów i Przebendowskich, szpitalik-przytułek z 1760 r. oraz zabytkowa zabudowa placu Jakuba Wejhera z pomnikiem założyciela miasta i ulicą Sobieskiego. Na terenie kompleksu parkowego leżącego na skraju Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego ,znajduje się Pałac Przebendowskich- siedziba Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej.

Do głównych atrakcji Wejherowa należy Kalwaria Wejherowska z II połowy XVII wieku (uznana za zabytek klasy „0”), licząca 26 kaplic usytuowanych według planu Kalwarii Jerozolimskiej, która jako miejsce kultu religijnego jest celem tradycyjnych pielgrzymek z Kaszub i Pomorza. Kalwarię Wejherowską, zwaną przez to Kaszubską Jerozolimą, rozlokowano na trzech wzgórzach, którym nadano nazwy biblijne- Góra Oliwna, Syjon i Golgota, a rzeczkę Białą przemianowano na Cedron.

Walory turystyczne

Wielkie kompleksy leśne Puszczy Darżlubskiej i Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego , obszar pradoliny rzeki Redy-Łeby i bogate środowisko przyrodnicze miasta i okolic, a także bliskość dostępu do otwartego morza, Trójmiasta i czystych jezior, niewątpliwie stanowią duże walory turystyczne miasta Wejherowa.

Wejherowo jest doskonałym punktem wypadowym dla turystów pieszych, rowerowych jak i zmotoryzowanych zarówno w kierunku pasa nadmorskiego, jak i serca Kaszub. Z Wejherowa blisko jest do gdyńskiej bazy promowej (około 25 km) obsługującej linie skandynawskie oraz do oddalonego o około 40 km lotniska w Gdańsku-Rębiechowie.

Miasto oferuje szeroką bazę gastronomiczną i noclegową, piękne korty tenisowe, basen oraz kilka szkółek jazdy konnej. Wyznaczone i dobrze oznakowane szlaki sprzyjają uprawianiu turystyki pieszej i rowerowej. Dodatkowym atutem będą obiekty sportowo-rekreacyjne takie jak: obecnie wznoszona wielofunkcyjna hala sportowa oraz planowany duży wodny kompleks wypoczynkowo-rekreacyjny typu Aquapark.

Liczba mieszkańców Wejherowa w latach 2008 - 2020
Wykres 1. Liczba mieszkańców Wejherowa w latach 2008-2020 (stan na dzień 31.12 danego roku oraz 30.06 2020 roku, GUS)

Powierzchnia:
Powierzchnia miasta Wejherowo wynosi 26 km2.
Użytkowanie gruntów (Dane Powszechnego Spisu Rolnego z 20.V.2002 r.):
grunty orne- 494 ha
sady- 27 ha
łąki- 67 ha
pastwiska- 13 ha
lasy i grunty leśne- 38 ha

Władze:
Krzysztof Hildebrandt – Prezydent Miasta Wejherowa
Arkadiusz Kraszkiewicz – Zastępca Prezydenta

Adres:
Urząd Miasta Wejherowo
Pl. Jakuba Wejhera 8
84-200 Wejherowo
tel. (0-58) 677-70-00
fax. (0-58) 672-12-57

Źródła:
Materiały własne KZG „DRiCh”
Dane z GUS