Odpady w środowisku są wynikiem dzisiejszego stylu życia. Konieczne jest – bardziej niż kiedykolwiek – wprowadzenie zarządzania tymi odpadami, wykorzystanie ich w sposób zwiększający możliwość zaoszczędzenia surowców, a jeżeli nie jest to możliwe, zapewnienie bezpiecznej utylizacji.
Również nasze wysiłki należy skierować na ograniczenie powstawania odpadów i potrzebę ich recyklingu. To wielkie wyzwanie dla społeczeństwa łączenie ochrony środowiska z zachowaniem siły gospodarczej oraz zapewnienie w ten sposób zrównoważonego rozwoju.
Każdy z nas powinien starać się ograniczyć ilość powstających odpadów.
Zapobiegać powstawaniu odpadów możemy w domu, a nawet wcześniej w trakcie robienia zakupów. Często zapominamy, jak ważna jest rola każdego z nas i jak ważne są nasze zachowania jako konsumenta. Pamiętajmy, że to my jesteśmy wytwórcami odpadów!
Z każdej możliwej strony jesteśmy atakowani reklamami z Internetu, radia czy telewizji, które nakłaniają nas do kupowania. Warto jednak zastanowić się przed zakupem i kupować, tyle ile potrzebujemy.
- Przed pójściem na zakupy zróbmy listę. Dzięki takiemu planowaniu zaoszczędzimy znaczną sumę pieniędzy, ponieważ nie kupimy niepotrzebnych nam produktów.
- W ten sposób przyczynimy się także do nie marnowania żywności.
- Aby zmniejszyć ilość generowanych odpadów, warto wybrać się na zakupy z własną ekologiczną bawełnianą torbą.
- Ważne jest jakie produkty kupujemy. Starajmy się unikać produktów jednorazowych czy wielokrotnie pakowanych.
- Nie musimy wyrzucać od razu rzeczy, których już nie potrzebujmy. Możemy dać im drugie życie. Niepotrzebne ubrania, urządzenia, meble oddaj komuś, kto ich potrzebuje.
- Jeśli to możliwe zepsute urządzenia spróbujmy naprawić.
- Nie musimy mieć w domu wszystkiego. Jeśli akurat nie mamy tego czego potrzebujemy – pożyczmy.
- Warto także zainteresować się tematem kupowania rzeczy używanych. Dzięki temu zaoszczędzimy trochę pieniędzy i chronimy przy tym środowisko.
Hierarchia postępowania z odpadami
Hierarchia postępowania z odpadami jest kluczowym elementem zwiększającym poziom recyklingu oraz ograniczającym ilości wytwarzanych odpadów. Wyznacza ona kolejność priorytetów w przepisach prawa dotyczących zapobiegania powstawaniu odpadów oraz gospodarowania odpadami. Celem jest przede wszystkim konieczność podejmowania działań prewencyjnych w gospodarce odpadami. To pewnego rodzaju wytyczne, mające zastosowanie do postępowania z odpadami. Hierarchia ta obejmuje pięć elementów.
Pierwszym i najważniejszym elementem w hierarchii jest zapobieganie powstawaniu odpadów. Pod tym pojęciem kryje się bardzo dużo elementów. To oznacza przede wszystkim ograniczenie ilości materiałów zużytych do wytworzenia produktów i zwiększenia ich wykorzystania. To także ograniczenie zbędnej konsumpcji produktów. Zapobieganie to także działania, które można podjąć po zakończeniu ,,cyklu życia” produktu. Zamiast wyrzucania, użytkownik powinien rozważyć jego ponowne wykorzystanie, naprawę albo odnowienie.
Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ)
Obecnie staramy się zmniejszyć ilość wytwarzanych odpadów, ale nie każdy z nas jest uświadomiony, co grozi środowisku, jeśli nie zaczniemy podążać wg nowego modelu gospodarki odpadami. Często nabywamy tanie, łatwo dostępne produkty, które szybko się zużywają. Surowce pozyskujemy bez ograniczeń, produkujemy i kupujemy przedmioty, które następnie się psują, więc je wyrzucamy. Dopiero, kiedy zauważyliśmy, że surowce, z których korzystamy się kurczą oraz że ceny produktów i ich dostawy są niestabilne i rosną, dostrzegamy potrzebę racjonalnego korzystania z zasobów, materiałów czy energii. W związku z tym powstał nowy model gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ).
Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) działa tak, żeby wartość surowców, materiałów i gotowych produktów była zachowana tak długo, jak to możliwe, przy jednoczesnej minimalizacji odpadów. Z kolei surowce zawarte w powstałych odpadach powinny być używane ponownie. Idea ta uwzględnia wszystkie etapy cyklu życia produktu, zaczynając od jego projektowania, poprzez produkcję, konsumpcję, zbieranie odpadów, aż do ich zagospodarowania. Mówimy zatem o odejściu od gospodarki linearnej, opierającej się na zasadzie „weź – wyprodukuj – zużyj – wyrzuć”, w której odpady często traktowane są jako ostatni etap cyklu życia. W gospodarce o obiegu zamkniętym istotne jest to, żeby odpady – jeżeli już powstaną – były traktowane jako surowce wtórne. Przechodzenie na model GOZ jest oficjalnym celem Unii Europejskiej.
Wdrożenie gospodarki o obiegu zamkniętym nie jest możliwe bez reformy gospodarki odpadami. Dołączenie do krajów Unii Europejskiej wpłynęło na powstanie nowego obowiązku wdrożenia jednolitego prawa obowiązującego we wszystkich krajach Wspólnoty. Stanowi to podstawę do wdrażania innowacyjnych rozwiązań technologicznych na miarę dwudziestego pierwszego wieku, tak by wywiązać się z ustawowo nałożonych obowiązków. W 2018 roku Rada Unii Europejskiej przyjęła tzw. pakiet odpadowy, który ma za zadanie ograniczenie produkcji odpadów oraz skłonienie państw członkowskich do zintensyfikowania działań zmierzających do zwiększenia recyklingu m.in. odpadów komunalnych oraz opakowaniowych.
Pakiet odpadowy wprowadził m.in. nowe ambitne cele dotyczące recyklingu i przygotowania odpadów komunalnych do ponownego użycia:
- 55% do 2025 r.
- 60% do 2030 r. wagi odpadów komunalnych
- 65% do 2035 r.
Ma także przybliżyć państwa członkowskie do gospodarki o obiegu zamkniętym.
Pakiet odpadowy tworzą m.in. dyrektywy: o odpadach [1], w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych [2] oraz w sprawie składowania odpadów [3].
Dyrektywa o odpadach precyzuje wymagania dla systemów Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP). Zgodnie z dyrektywą 2018/851 system ROP jest to „zestaw środków podejmowanych przez państwa członkowskie, zobowiązujący producentów produktów do ponoszenia finansowej lub finansowej i organizacyjnej odpowiedzialności za gospodarowanie na etapie cyklu życia produktu, gdy staje się on odpadem, w tym za selektywną zbiórkę, sortowanie i przetwarzanie”. Przewiduje się wprowadzenie nowego parapodatku – opłaty opakowaniowej, którą będą obciążone podmioty wprowadzające na rynek produkty w opakowaniach, przeznaczone dla gospodarstw domowych. Opłata opakowaniowa ma być przeznaczana na zbieranie i zagospodarowanie odpadów w ramach funkcjonujących w gminach systemów gospodarowania odpadami komunalnymi, co ma doprowadzić do zmniejszenia kosztów tego systemu dla konsumentów.
Jak wskazuje resort klimatu i środowiska, stawki opłaty mają być zróżnicowane zależnie m.in. od rodzaju opakowania i możliwości recyklingu.
Parlament Europejski przyjął także tzw. dyrektywę plastikową (The Single-Use Plastics Directive) [4]. Celem tej dyrektywy jest ograniczenie wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (w szczególności wodne) i na zdrowie człowieka, a także zachęcanie do przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Jest ona wymierzona głównie w 10 produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych najczęściej znajdowanych na europejskich plażach czy w morzach.
Dyrektywa plastikowa przewiduje:
- od 2021 r. zakaz wprowadzania do obrotu 10 plastikowych produktów jednorazowego użytku – patyczki higieniczne, sztućce (widelce, noże, łyżki, pałeczki), talerze, słomki, mieszadełka do napojów, patyczki do balonów, pojemniki do żywności i styropianowe kubeczki – oraz zastąpienie ich alternatywnymi produktami;
- od 2025 r. nakrętki i wieczka plastikowe będzie można wprowadzić do obrotu tylko pod warunkiem, że będą one przymocowane na stałe do butelek i pojemników;
- od 2025 r. wszystkie butelki plastikowe muszą być wykonane w minimum 25% z materiału pochodzącego z recyklingu, a od 2030 r. – w 30%;
- do 2025 r. poziom zbiórki i recyklingu plastikowych butelek na napoje jednorazowego użytku ma wynieść co najmniej 77%, a do 2029 r. – 90%.
Edukacja
Komunalny Związek Gmin „Dolina Redy i Chylonki” od lat uświadamia lokalną społeczność naszych gmin jak ważnym tematem jest właściwe gospodarowanie odpadami.
- Nagraliśmy wywiady radiowe pt. „Dobre rady na odpady”, w których usłyszymy m.in. co możemy zrobić by zmniejszyć ilość powstających odpadów.
- Stworzyliśmy animację „Odpady – zapobiegaj i ograniczaj”.
- Opracowaliśmy wydawnictwa, które od lat cieszą się dużą popularnością u dorosłych, jak i najmłodszych.
Wśród nich min.:
– broszury „Im mniej tym lepiej, czyli odwrócona piramida gospodarki odpadami” lub ,,ABC segregacji”, która jest krótką instrukcją, jak prawidłowo postępować z odpadami komunalnymi,
– seria komików Eko-Pamiętnik dotycząca zasad świadomej konsumpcji np. „Sekret Sambora”, „Syndrom Bigmana”, „Przygoda na Pacyfiku” czy „Ucieczka”,
– kolorowanki dla najmłodszych np. „Wojtek na zakupach” dot. zasad śwaidmowego konsumenta, „Ania i Wiesio chronią przyrodę”, „Krzyś – ekspert upcyklingu”.
Wszystkie wymienione wyżej materiały znajdują się w zakładce MATERIAŁY EDUKACYJNE lub MULTIMEDIA.
Razem chronimy środowisko 😊